W ubiegłym roku w styczniu spędziłam dwa tygodnie na Cyprze. W tamtejszym łagodnym klimacie całe dnie przebywaliśmy na powietrzu spacerując, zwiedzając i wdychając morskie powietrze. W styczniu przyleciała na Cypr także Justyna, której kilka gościnnych wpisów już prezentowałam na blogu. Tylko, że jej podróż była służbowa, wobec czego oprócz zwiedzania, odkryje nam troszkę Cypr od podszewki. A job shadowing można streścić jako naukę poprzez obserwowanie innych pracowników.

Job shadowing na Cyprze

Tak się dziwnie złożyło, że 18 stycznia 2020, dokładnie w dniu, w którym Mariola z mężem wracali z Cypru, ja wraz z dwoma koleżankami z pracy i naszymi dziećmi na Cypr polecieliśmy. Nasza podróż była służbowa, a nie turystyczna, więc  zwiedzania nie było wiele.

Ale wspominam ją jako fantastyczną przygodę, która dała mi o wiele więcej niż wycieczka krajoznawcza. Mieliśmy możliwość poznać kilku wspaniałych mieszkańców tej wyspy, zobaczyć jak żyją, jak pracują w szkole. Obserwowałyśmy pracę cypryjskich nauczycieli, na lekcjach dwujęzycznych, czyli prowadzonych częściowo po angielsku, a częściowo po grecku. Nasze dzieci miały możliwość uczestniczenia w lekcjach i zawarcia znajomości z cypryjskimi kolegami, świetnie się przy tym bawiąc.

Mieszkaliśmy w Limassol, w bardzo przyjemnym apartamencie w centrum miasta (Andros Residence). Nasi gospodarze byli bardzo sympatyczni i pomocni. Do morza musieliśmy maszerować parę kilometrów, ale dawaliśmy radę.

Szkoła

W polskiej szkole uczę już wiele, wiele lat, ale dopiero na Cyprze zobaczyłam szkołę inną niż polska. Była to Pano Polemidias Primary School.

Pierwsze zaskoczenie – związane z klimatem – wszystkie korytarze na wolnym powietrzu, sala gimnastyczna pod dachem, ale bez ścian. Dzieci spędzają wszystkie przerwy bawiąc się i biegając po świeżym powietrzu na rozległym szkolnym placu. Cały teren jest ze względów bezpieczeństwa ogrodzony i zamknięty.

Klasy i lekcje nie różnią się wiele od naszych, wyposażenie podobne jak u nas. To, czego możemy im pozazdrościć to fakt, że dzieci nie muszą nic kupować na lekcje plastyki – wszystkie materiały finansuje szkoła. 

Dzieci chodzą do szkoły w mundurkach – wygodnych, szarych bawełnianych dresach, mają też wersję odświętną na uroczystości szkolne.

Był styczeń i były lekcje o zimie, dzieci śpiewały po angielsku o śniegu, więc spytałam czy widziały śnieg. Oczywiście, że tak, jeżdżą nawet na nartach, bo w górach zimą śniegu nie brakuje.

Dzielnica, w której znajdowała się „nasza” szkoła powstała dla uchodźców z zajętej przez Turcję północnej części wyspy po inwazji tureckiej na Cypr w 1974 roku. Wspomnienia tej wojny są wciąż żywe i bolesne. Przykro było słuchać wspomnień nauczycielek o tym jak będąc dziećmi musiały zostawić swój dom, swój rowerek, swoje zabawki i budować swoje życie od nowa w Limassol.

Sami będąc uchodźcami, cypryjscy nauczyciele (i nie tylko oni) pomagają uchodźcom z Syrii, którzy uratowawszy się ze strasznej wojny, muszą zaaklimatyzować się na Cyprze nie znając nawet języka. Stąd tytaniczna praca z dziećmi syryjskimi, które nie mówią po grecku i najczęściej nie chodziły w ogóle do szkoły. Efekty ? Syryjskie dzieci nie tylko się uczą, ale przede wszystkim wracają do normalnego życia. Chłopiec z Syrii krótko po przybyciu na Cypr namalował bardzo szczegółowo i realistycznie karabin. Jego najnowsze dzieło? Piękny ptak, którego pozwolił mi sfotografować. 

Kuchnia

Pierwszą rzeczą, którą jadłam w restauracji na Cyprze była – pizza (terror młodego pokolenia). Ale potem było już tylko lepiej. Nigdy nie zapomnę prawdziwej cypryjskiej uczty w domu naszej wspaniałej opiekunki i przewodniczki – nauczycielki Anstazji. Tradycyjna zupa cypryjska (trahana) przyrządzona z jogurtu i zbóż smakowała tak sobie, ale meze z klasycznym cypryjskim halloumi i fantastyczne dolmadakias (coś jak nasze gołąbki z kapusty, ale w liściach winogron), miejscowe słodycze i słodkie wino (komandarija) to była wspaniała, niezapomniana uczta przy choince i kominku. Dzieci miały super zabawę ze szczeniakami.    

Co mnie zaskoczyło w cypryjskim domu? Wszędzie, poza salonem było potwornie zimno. Tam nie było centralnego ogrzewania! Zresztą w szkole też nie było za ciepło. Wniosek? Mieszkańcy leżącego na samym południu Europy Cypru są bardziej zahartowani i odporni na chłód niż ciepłolubni środkowoeuropejscy Polacy!

Cudowną cypryjską ucztę zakończył nocny spacer po ogrodzie naszej gospodyni połączony z obfitymi zbiorami mandarynek. 

Druga cypryjska uczta odbyła się w tradycyjnej restauracji wraz z nauczycielami naszej zaprzyjaźnionej szkoły. Oczywiście było meze i halloumi i sałatki i tradycyjne słodycze, ale mnie najbardziej smakowały souvlaki (czyli grillowanie mięso) – dałam się skusić, choć mięso jadam bardzo rzadko i przysmak nad przysmaki –wegetariańska mousaka – przyrządzona specjalnie dla nas  (a zasadzie dla mnie – bo powiedziałam, że kocham mousakę).

Jeszcze jedno miejsce, którego nie zapomnę, to mały bar przy plaży. Sałatki, wegetariańskie souvlaki (z halloumi) smakowały tam wybornie ze względu na bliskość morza, a kawę piłyśmy bezpośrednio na plaży, podczas gdy dzieciaki zajadały lody. 

Z Cypru przywiozłam – dla siebie i rodziny soutzoukos – podłużne  galaretki z soku winogronowego z migdałami wyglądające jak kolorowe kiełbaski. Bardzo szybko poznikały!

Limassol i okolice

Kourion

Najpiękniejszym miejscem, które widziałam na Cyprze było Kourion – starożytne ruiny w okolicy Limassol. 

Zawiozła nas tam nasza nieoceniona przewodniczka Anastazja – w strugach ulewnego deszczu. Ale wkrótce deszcz przestał padać i wyjrzało słońce. Uwielbiam wędrować po starożytnych ruinach. A w Kourion było wszystko to, co kocham: świetnie zachowany (i używany do dziś) amfiteatr, piękne mozaiki i zapierające dech w piersiach widoki na morze. Nie było wrzeszczących cykad, ślicznych gekonów i upału, które mi się dotychczas nieodmiennie kojarzyły z takimi miejscami. Zamiast tego – soczysta zieleń i piękne kwiaty.

Centrum Edukacji Ekologicznej

Centrum Edukacji Ekologicznej leży w okolicy Limassol, niedaleko Kourion. Wstęp jest bezpłatny.

Obserwując atrakcyjne wystawy mogliśmy dowiedzieć się sporo o okolicznej faunie i florze. Jednak największe atrakcje są na zewnątrz, gdzie przez lunety można obserwować wielkie stado flamingów brodzących po Słonym Jeziorze. 

Podziwialiśmy tam również ogród pełen śródziemnomorskiej roślinności z kwitnącymi cyklamenami.

W pobliżu znajduje się brytyjska baza RAFu, a niedaleko w Kolossi malowniczy zamek (niestety widzieliśmy go tylko z zewnątrz). 

Zamek i promenada w Limassol

Do morza szliśmy około 4 kilometry z naszego apartamentu i po drodze mijaliśmy opustoszałą, zapuszczoną, niezbyt przyjemną dzielnicę. Dopiero potem dowiedzieliśmy się, że to była niegdyś dzielnica turecka. Po wojnie w 1974 roku również wielu cypryjskich Turków opuściło swoje domy w Limassol i emigrowało na północ. 

Średniowieczny zamek w Limassol nie jest szczególnie ciekawy, ale warto do niego zajrzeć, choćby po to, aby podziwiać widoki na góry z jednej i na morze z drugiej strony. 

Promenada jest długa, szeroka i pełna zieleni. Są tam olbrzymie palmy,  fontanny i ciekawe rzeźby. A za nią zaczyna się kamienista plaża, gdzie dzieci mogły poszaleć i pomoczyć  nogi w morzu (w styczniu!).

Miejski park i ZOO

W parku można zjeść lody podziwiając olbrzymie palmy i inne rośliny. 

Zoo jest małe, są w nim m.in. kangury, małpki i flamingi, które w naturalnym środowisku mogliśmy zobaczyć tylko z daleka. Największym plusem Zoo była dla nas obsługa – wpuścili nas za darmo na 20 minut przed zamknięciem. Największe rozczarowanie – brak osiołków!

Osły na Cyprze są jedną z najpopularniejszych pamiątek: mamy figurki osłów, magnesy z osiołkami i torbę z osiołkiem. Niestety, nigdzie nie widzieliśmy ani jednego żywego osiołka!

Muzeum Archeologiczne

Ładny budynek wśród zieleni w pobliżu zoo. W środku  starożytne rzeźby, ceramika, monety, biżuteria i narzędzia. Ja bardzo lubię takie miejsca. 

Cypryjskie Muzeum Teatru

Byliśmy tam na wycieczce szkolnej wraz z uczniami goszczącej nas szkoły. Muzeum zostało stworzone ze zbiorów pasjonata teatru. Zgromadzono w nim różne rekwizyty teatralne, głównie kostiumy i projekty scenografii. Dzieci miały najpierw warsztaty z robienia kapeluszy (nasze pociechy w tych fantazyjnych kapeluszach wróciły do Polski), potem zwiedzanie, a na końcu krótkie scenki z wybranymi rekwizytami. Mogę polecić miłośnikom teatru.

Muzeum Chleba

Do kraju tego, gdzie kruszynę chleba
Podnoszą z ziemi przez uszanowanie
Dla darów nieba
Tęskno mi Panie

– w stylu chyba rozpaczliwym tłumaczyłam Norwida na angielski, a Anastazja, która do Muzeum Chleba nas zawiozła, tłumaczyła przesympatycznej właścicielce tego małego prywatnego muzeum z angielskiego na cypryjską odmianę greki. W tym momencie bynajmniej do Polski tęskno nam nie było. Chłonęłyśmy cypryjskie opowieści Dority Voskaridou pijąc herbatę i racząc się słodkościami. Potem podziwiałyśmy dzieła wykonane z masy chlebowej. Robi się takie (do dekoracji, nie do jedzenia) na wesela, Boże Narodzenie, Wielkanoc. Przy okazji poznałyśmy sporo legend i tradycji związanych z Cyprem i greckim kościołem ortodoksyjnym. Dziś na mojej choince, obok innych dekoracji, wisi cypryjski aniołek z masy chlebowej.

Cerkiew

Wracając po raz ostatni ze szkoły zajrzeliśmy w melancholijnym nastroju do ślicznej małej, średniowiecznej cerkwi Agia Anastazja. Nie sposób być na Cyprze i nie zajrzeć do kościoła. Stare, kamienne mury, kolorowe ikony, to coś, co nieodłącznie wiąże się z kulturą grecką.

Larnaka

Tygodniowy pobyt na Cyprze był stanowczo za krótki. Ostatniego dnia pojechaliśmy z bagażami do centrum  Larnaki. Nasza wspaniała Anastazja załatwiła nam miejsce na przechowanie bagaży w knajpce jej ciotki tuż pod zamkiem.

Zwiedzanie Larnaki zaczęliśmy więc od  średniowiecznej twierdzy. Zamek jest nieduży, ale pełen zieleni i bardzo malowniczo położony przy piaszczystej plaży. Piękne widoki na morze i na okolice. 

Potem z przyjemnością wędrowaliśmy promenadą, z której widzieliśmy wiele luksusowych hoteli, a następnie zanurzyliśmy się w uliczki starego miasta. Już po zmroku dotarliśmy do słynnej zabytkowej cerkwi św. Łazarza z IX wieku, słynącej z pozłacanego ikonostasu i uchodzącej za najpiękniejszy zabytek Larnaki. Niestety, nie mogliśmy zwiedzić jej wewnątrz, bo akurat obywał się tam ślub. 

Wieczorem, pojechaliśmy na lotnisko. Abstrakcyjnie brzmiały w moich uszach ostrzeżenia męża koleżanki, żeby nie dotykać klamek, bo po Europie zaczyna krążyć tajemniczy wirus z Wuhan….