Kościoły Pokoju są unikalnymi drewnianymi budowlami, które koniecznie trzeba zobaczyć. Ale Świdnica i Jawor oferują znacznie więcej, warto obu miastom poświęcić trochę czasu. Przejść się po starówkach i parkach, zajrzeć do muzeów i kościołów oraz wjechać na wieżę widokową.
W treści wpisu:
- dlaczego powstały Kościoły Pokoju
- co zobaczysz w muzeach
- nie tylko Toruń słynie z wypieku pierników
- spacerek po starówkach i parkach
- ławeczka Marii Cunitz
Kościoły Pokoju – jak powstały i dlaczego „pokoju”
Kościoły Pokoju wybudowano trzy: w Świdnicy, Jaworze i w Głogowie. Ten w Głogowie spłonął w XVIII wieku. Dwa pozostałe są największymi drewnianymi świątyniami w Europie.
Historia powstania kościołów
W latach 1618-1648 toczyła się wielka wojna religijna nazwana trzydziestoletnią, w której śląscy protestanci ponieśli klęskę. Na mocy pokoju westfalskiego ewangelikom odebrano wszystkie świątynie. Mimo to protestantom udało się uzyskać zgodę na budowę trzech kościołów: w Świdnicy, Jaworze i Głogowie z bardzo rygorystycznymi wytycznymi. Świątynie mogły powstać poza murami miasta, bez wież i dzwonnicy a budowa mogła trwać nie więcej niż jeden rok. Wolno było użyć wyłącznie nietrwałych materiałów jak drewno, słoma, piasek i glina. Ich nazwa pochodzi od pokoju westfalskiego kończącego wojnę trzydziestoletnią.
Nie było wytycznych co do wystroju wnętrz. A wnętrza olśniewają i wprawiają w zdumienie. Potrzeba dłuższej chwili aby zapanować nad zmysłem wzroku i skupić się na dekoracjach. Każdy fragment ściany czy stropu jest bogato dekorowany malowidłami i rzeźbami.
Autorem projektów wszystkich trzech kościołów był jeden z wybitniejszych architektów tamtych czasów Albrecht von Saebisch.
Oba kościoły wpisano na listę światowego dziedzictwa UNESCO.
Kościół Pokoju w Świdnicy
Wnętrze Kościoła Pokoju pw. Trójcy Świętej w Świdnicy może pomieścić 7,5 tysiąca osób. Świątynia powstała na planie krzyża na przełomie 1652 i 1653 roku, i ma wymiary 44 m długości i 30,5 m szerokości. Oprócz ławek w kościele powstały loże rodzin szlacheckich oraz cechów rzemieślniczych a każda z nich miała osobne wejście, stąd tak liczne drzwi na zewnątrz.
Kościół wybudowano z bali dębowych i gliny bez użycia gwoździ. Ponieważ drewno dostarczyli głównie Hochbergowie (właściciel zamku Książ) powstała dla nich loża z herbem rodzinnym, którą trudno przeoczyć.
Nagromadzenie wszelkich zdobień, obrazów, rzeźb i malowideł oszałamia, mimo to wzrok najbardziej przyciągają ogromne organy oraz ołtarz główny. Zwiedzając kościół zwróć uwagę na bogato zdobioną ambonę z klepsydrą odmierzającą czas wygłaszania kazania.
Na tyłach kościoła znajduje się zabytkowy ewangelicki cmentarz.
Godziny otwarcia: od kwietnia do października: pn.-sb. 9.00 – 18.00; nd. i święta 12.00 – 18.00
Bilety: normalny 15 zł, ulgowy 12 zł; w ramach zwiedzania wysłuchamy nagranie lektora;
Godziny otwarcia w innych miesiącach oraz szczegóły zwiedzania sprawdź tutaj.
Kościół Pokoju w Jaworze
Wnętrze Kościoła Pokoju w Jaworze może pomieścić 6 tysięcy osób. Świątynia powstała na przełomie 1654 i 1655 roku, ma wymiary 43,5 m długości i 14 m szerokości.
Na czterech piętrach drewnianych balkonów wymalowano 143 sceny ze Starego i Nowego Testamentu. W wielu miejscach można zobaczyć herby rodów szlacheckich mających wkład w budowę kościoła. Najcenniejsze elementy to ołtarz główny z XVII w., ambona zdobiona wizerunkami ewangelistów i chrzcielnica.
Godziny otwarcia: od kwietnia do października: pn.-sb. 10.00 – 17.00; nd. i święta 12.00 – 17.00;
Bilety: normalny 15 zł (brak zniżek dla seniorów); możliwość robienia zdjęć 5 zł;
W ramach zwiedzania wysłuchamy nagranie lektora;
Godziny otwarcia w innych miesiącach oraz szczegóły zwiedzania sprawdź tutaj.
Atrakcje Świdnicy
Starówka Świdnicy
Dla kogoś, kto nie zna Świdnicy zaskoczeniem może być duża starówka z wieloma cennymi zabytkami. Biorąc pod uwagę teren Dolnego Śląska, niektórzy plasują ją na drugim miejscu po wrocławskiej.
Centralnym punktem jest rynek z kolorowymi mieszczańskimi kamienicami, fontannami i ratuszem, którego fasadę zdobią figury książąt świdnicko-jaworskich.
Spacerując uliczkami pewnie traficie na odlany z brązu pomnik Dzików Świdnickich (ul. Franciszkańska), symbol miasta. Dzik znajduje się w herbie Świdnicy.
Inną ciekawą budowlą jest Wieża Ciśnień powstała w XIX wieku jako jedna z pierwszych tego typu budowli w Europie. Wewnątrz znajduje się „Restauracja Wieża„. Podobno niezła, ale nie miałam okazji sprawdzić.
Ławeczka Marii Cunitz
Ławeczkę Marii Cunitz (Maria Cunitia) ustawiono na rynku, przed wejściem do Muzeum Dawnego Kupiectwa. Rzeźba przedstawia astronomkę żyjącą w XVII w., trzymającą w ręku swoje dzieło „Urania Propitia„. Swoim dziełem upowszechniła wiedzę o prawach ruchu planet oraz uprościła schematy obliczeniowe. Badania rozpoczęła w Świdnicy, kontynuowała w Byczynie o czym wspominam we wpisie poświęconym miejscowości.
Muzeum Dawnego Kupiectwa
Znajdujące się w ratuszu Muzeum Dawnego Kupiectwa jest jedynym w Polsce, które w tak szerokim zakresie zajmuje się handlem w dawnych czasach. Posiada bogate zbiory wszelkiego rodzaju miar – wagi, miary nasypne, łokcie a także opakowań szklanych, blaszanych, porcelanowych, kamionkowych. Ciekawa jest rekonstrukcja sklepu kolonialnego, apteki a także pierwsze kalkulatory mechaniczne. A to tylko część zbiorów. Warto tu zajrzeć dla interesujących eksponatów, których nie zobaczymy w innych placówkach, a jeśli już to w ilościach niewielkich.
Godziny otwarcia: wt. – pt. 10.00 – 16.00/17.00; sb. – nd. 11.00 – 17.00; poniedziałek nieczynne;
Bilety: normalny 10 zł, ulgowy 6 zł; piątek bezpłatnie; można kupić bilet łączony z Wieżą ratuszową;
Wieża ratuszowa
Wieża ratuszowa jest świetnym punktem widokowym na miasto i okoliczne góry. W dawnych latach budowli nie ominęły pożary i działania wojenne. Obecnie odbudowana, wyposażona w windę, jest jedną z głównych atrakcji Świdnicy, z której mogą skorzystać także osoby niepełnosprawne.
Na szczyt wjeżdża się dwoma windami. Po drodze oglądam niewielką wystawę obrazów oraz fragment starego mechanizmu zegara. Wchodząc z drugiej windy jest możliwość podziwiania widoków zza szyb. Ale można jeszcze wyżej wygodnymi schodami. Tam wychodzę na otwarty taras, stąd najlepiej widać okolicę.
Godziny otwarcia: wtorek – niedziela 10.00 – 18.00; poniedziałek nieczynne;
Bilety: normalny 8 zł, ulgowy 5 zł; można kupić bilet łączony z Muzeum Dawnego Kupiectwa;
Katedra
Gotycka Katedra pw. św. Stanisława i św. Wacława wyróżnia się wielkością, jest jedną z największych na Dolnym Śląsku. Została wybudowana na zlecenie księcia świdnickiego Bolka II Małego. Wewnątrz wystrój głównie barokowy, ale także kilka średniowiecznych rzeźb oraz liczne bogato zdobione ołtarze. Wyróżnia się majestatyczny główny ołtarz
Zwróć uwagę na misternie zdobione sklepienie.
Godziny otwarcia: poniedziałek – sobota 10.00 – 17.45;
Bilety: bezpłatnie;
Parki i Ogrody
Wokół centrum Świdnicy znajduje się osiem parków miejskich. Największy z nich to Park Centralny powstały w 1911 r. przez który przepływa Witoszówka i Młynówka. Na jego obszarze znajdują się kładki, rzeźby, rozarium i żelbetowy most z kartuszami. Pozostałe parki to między innymi: Młodzieżowy, Jana Kasprowicza, gen. Władysława Sikorskiego.
Atrakcje Jawora
Starówka w Jaworze
Zwiedzanie zaczęłam od rynku, na którego środku stoi neorenesansowy ratusz z wieżą pamiętającą średniowiecze. Na przestrzeni setek lat wieża pełniła różne funkcje, wypatrywano stąd pożarów, mieściła archiwum, więzienie, skarbiec. Rynek otaczają z trzech stron zabytkowe kamienice z arkadami, najstarsze z XVI w., czwartą pierzeję zajęły współczesne budynki, dobrze że choć trochę nawiązują do kamieniczek.
Ciekawostka
Henriette Wilhelmine Hanke (1785-1862) była niemiecką pisarką. Pisała powieści familijne i dla kobiet. Jest uznawana za jedną z najpopularniejszych powieściopisarek XIX wieku. W tamtych czasach jej dzieła przetłumaczono na kilka języków, w tym polski. Większą część życia spędziła w Jaworze mieszkając w kamienicy na Rynku nr 24. Na budynku umieszczono tablicę pamiątkową.
Dawniej miasto otaczały mury obronne z czterema bramami. Do dziś zachowały się nieliczne fragmenty jak np. Baszta Strzegomska (ul Strzegomska), która pełniła również rolę wieży obronnej, więzienia i prochowni.
Ciekawą budowlą którą spotkałam wędrując uliczkami miasta jest ceglana Wieża ciśnień (pl. Seniora) z końca XIX w.
Czy wiesz, że
Pierwszy wodociąg powstał w Jaworze w 1538 roku. Wodę dostarczano drewnianymi rurami do studni w Rynku.
Muzeum Regionalne
Muzeum Regionalne w Jaworze (ul. Klasztorna 6) mieści się w zabudowaniach dawnego klasztoru bernardynów. W jego wnętrzach znajdują się zbiory archeologiczne, geologiczne, etnograficzne, militarne i dawnego rzemiosła.
Jak na placówkę regionalną, muzeum posiada bogate i różnorodne zbiory. Ciekawe są minerały i kamienie pochodzące z Sudetów, znaleziska archeologiczne z czasów od epoki kamienia, rekonstrukcje mieszkań i wiele innych.
Godziny otwarcia muzeum: środa – niedziela 10.00 – 16.00/17.00;
Bilety: normalny 15 zł, ulgowy 10 zł; szczegóły sprawdź tutaj;
Pierniki i pierniczki
Chyba mało kto wie, że w dawnych czasach Jawor, podobnie jak Toruń, słynął z pierników. Od XVIII w. miasto było zagłębiem wypieku pierników, które cieszyły się uznaniem na całym Dolnym Śląsku. Mieszkańcy dopiero od niedawna reaktywowali tą tradycję.
W ostatni weekend sierpnia odbywa się festiwal zwany Świętem Chleba i Piernika. Będąc kilka dni po festiwalu mogłam obejrzeć świąteczne bochny chleba. Natomiast w kawiarence unosił się zapach pierników, ale to już za sprawą zajęć prowadzonych z młodzieżą. Zresztą każdy może wziąć udział w warsztatach wypieku aromatycznych pierniczków.
W muzealnej kawiarence można usiąść przy kawie i pierniczku oraz obejrzeć kolekcję form do ich wypieku. Pierniki można zakupić także w kasie.
Kościół św. Marcina
Kościół św. Marcina to najstarsza świątynia w mieście wzniesiona w stylu gotyckim. Wystrój jest już barokowy ale zachowały się elementy średniowieczne. Do najstarszych należą: figura św. Marcina z XIV w., płyta epitafijna ze sceną Ukrzyżowania z 1362 roku, figura Madonny z Dzieciątkiem z XV w. Zwróć uwagę na portale, są zdobne w bogate i wymyślne detale.
Zamek Piastowski
Zamek wybudowano w XIII w. jako siedzibę kasztelana, później księcia Bolka I i jego następców. W kolejnych wiekach był rozbudowywany. Od XVIII w. do 1956 r. w zamku mieściło się więzienie.
Jakieś dziesięć lat temu udostępniono do zwiedzania wieżę (czynna w sezonie letnim). Nie wchodziłam, byłam poza godzinami otwarcia. Poza tym kilka zamkowych pomieszczeń wynajmują różne firmy. Jednak większa część obiektu stoi opuszczona i zaniedbana z odpadającymi tynkami.
Zamek Piastowski jest ogromną budowlą, na którą miasto chyba nie ma ani pomysłu ani pieniędzy.
Godziny otwarcia wieży: środa – niedziela 11.00 – 16.00; czynne od maja do października;
Bilety: normalny 4 zł, ulgowy 2 zł;
Park Miejski
Choć Jawor nie jest miastem, który może zmęczyć to z przyjemnością kieruję się do Parku Miejskiego. To spora oaza zieleni nie tylko z alejkami ale również obiektami sportowymi. Uroku dodaje mu staw z fontanną.
Gdzie na obiad i kawę
Świdnica
Bar Turysta (ul. Kolejowa 3) – zwykły bar ale jedzenie dobre i spory wybór; głównym atutem są przystępne ceny.
Kawiarnia Chocoffee (Rynek 8) – czekolady, czekoladki, desery czekoladowe i inne również, oraz pyszna kawa.
Jawor
Restauracja Ratuszowa (Rynek 1) – przyjemna, klimatyczna restauracja, jedzenie smaczne.
Och Kawa (ul. Chrobrego 36) – nazwa kawiarni jak najbardziej oddaje przyjemność wypicia tu kawy; estetycznie i przytulnie.
Co w pobliżu
Co w pobliżu? – całe województwo dolnośląskie, które obfituje w zabytkowe miasta i miasteczka, zamki, pałace, górskie szlaki i miejsca do wypoczynku. A z tych najbliższych zajrzyj do zamku Książ, odwiedź twierdzę w Srebrnej Górze lub Jelenią Górę.
Inne miejsca które odwiedziłam zobacz na mapie.
Jeśli zechcesz czytać podobne artykuły, proszę zapisz się na mój newsletter. Będzie mi miło, jeśli dołączysz do grona pasjonatów podróży.
