Kiedy król Kazimierz Wielki przebywał na pograniczu śląska i małopolski wydał rozkaz: „My tu będziem (Będzin), dalej stanie nasza czeladź (Czeladź), a gdy miejsca mało będzie (Małobądz) to reszta stanie za górą (Zagórze)„. I tak powstały miasta Będzin i Czeladź.
Tyle mówi legenda.
Na zwiedzanie wybiorę się do dwóch sąsiadujących miast: Będzina i Czeladzi. Obejrzę ciekawe miejsca nie tylko z czasów królewskich. W tym wpisie będzie o mieście Będzin, w następnym o Czeladzi.
W ramach wyjaśnienia. Małobądz to dzielnica Będzina, Zagórze jest dzielnicą Sosnowca ale nie będę się nimi zajmować.
W treści wpisu:
- zamek i nie tylko na Wzgórzu Zamkowym
- gdzie zobaczyć 1000-letni miecz
- najdziwniejsze skrzyżowanie w Polsce
Muzeum Zagłębia w Będzinie
Najważniejszymi zabytkami Będzina zaopiekowało się Muzeum Zagłębia. Skupia kilka obiektów: zamek i Wzgórze Zamkowe, Pałac Mieroszewskich, Podziemia będzińskie i Dom Modlitwy „Mizrachi”.
Zamek
Zwiedzanie zaczynam od najważniejszego zabytku Będzina jakim jest zamek, zresztą nie tylko Będzina. Zamek wymieniany jest w czołówce atrakcji województwa śląskiego a nawet Polski.
Już z pewnej odległości można zobaczyć jego kamienną sylwetkę usytuowaną na wzgórzu. Pochodzący z XIV wieku był jednym z ogniw systemu obronnego granic Polski przed najazdem od strony Czech. Gościli tu polscy królowie: Henryk Walezy w 1574 r., Jan III Sobieski w 1683 r. i August II Mocny w 1697 r.
Na zamkowy dziedziniec wchodzę po wyboistej brukowanej kamieniami drodze.
W zamku znajduje się wystawa dawnej broni poczynając od XVI w. Oglądanie broni mnie zbytnio nie wciąga, ale trzy eksponaty zwróciły moją szczególną uwagę. A były to dwa miecze dwuręczne z XVI w. o długości: jeden 193 cm, drugi 175 cm oraz miecz normański mający 900 lub 1000 lat. Nazwa wzięła się od Normanów, którzy taką broń wytwarzali i sprzedawali. Odkrycia dokonano na cmentarzysku sprzed wieków, na które natrafiono podczas budowy drogi w granicach obecnego Będzina. Miecz ma 92 cm długości. W gablocie obok oryginalnego miecza normańskiego umieszczono jego współczesną replikę.
Ciekawostka
Mieczami dwuręcznymi posługiwali się żołnierze piechoty. Do ich przenoszenia nie używano pochew ale noszono przewieszone przez plecy. W czasie walki trzymano je oburącz wysoko uniesione ponad głową. Żołnierze walczący tą bronią byli najemnikami i to dobrze opłacanymi. Wyróżniali się też ekstrawaganckim strojem a był to kapelusz z szerokim rondem zdobiony piórami, jedwabne pończochy, trzewiki i pludry (bufiaste spodnie do kolan).
Poza tym jest jeszcze wystawa poświęcona osadnictwu na Zamkowym Wzgórzu, głównie ryciny prezentujące zabudowę w obrębie zamku.
Z dziedzińca można wejść też na Wieże Zamkową, skąd roztacza się najlepszy widok na okolicę.
Wzgórze Zamkowe
Wzgórze Zamkowe jest obecnie parkiem, ale to właśnie tutaj w epoce brązu powstała pierwsza osada. Oprócz spaceru alejkami obejrzałam zrekonstruowane półziemianki oraz fragment wału obronnego czyli konstrukcji drewniano-ziemnej, niestety obecnie w dosyć kiepskim stanie. Na wale poprowadzono ścieżkę edukacyjną, jednak aktualnie wstęp na niego jest zabroniony.
Na zamkowym wzgórzu zaglądam jeszcze do kościoła św. Trójcy, który powstał mniej więcej w tym samym czasie co kamienna warownia. Obecnie jest świątynią barokową, odbudowaną po zniszczeniu w czasie wojen szwedzkich.
Pałac Mieroszewskich
Pałac wybudował na początku XVIII w. Kazimierz Mieroszewski, przedstawiciel jednej ze znaczniejszych rodzin Księstwa Siewierskiego. Budynek jest typową siedzibą szlachecką wielokrotnie rozbudowywaną. Początkowo był to dworek położony w otoczeniu pól, gdzie po jego obu stronach znajdowały się zabudowania gospodarcze i oficyny dworskie, które zachowały się do dziś.
Obecnie w pałacu znajduje się muzeum. Wewnątrz zachowały się XVIII-wieczne polichromie przedstawiające m.in. sceny polowań w otoczeniu romantycznego pejzażu oraz nawiązujące do starożytnych bohaterów.
Ddla mnie najciekawsze były stylowe wnętrza z XVIII – XIX w. oraz eksponaty pochodzące z kultury łużyckiej. Osady łużyckie odkryto na Wzgórzu Zamkowym w Będzinie oraz na Górze św. Doroty w Będzinie-Grodźcu, o której to wspomniałam w jednym z wcześniejszych wpisów.
Park otaczający pałac jest oazą spokoju położoną przy ruchliwych drogach. Jego ozdobą są zachowane zabytkowe rzeźby.
Pałac znajduje się w odległości około 500 metrów od zamku.
Podziemia będzińskie
Podziemia będzińskie nie mają nic wspólnego z zamkiem, chociaż wydrążono je w Zamkowym Wzgórzu. To niedokończony schron przeciwlotniczy z czasów II wojny światowej. Budowę rozpoczęli Niemcy aby chronić niemiecką ludność cywilną. Ale skąd tutaj rodziny niemieckie? Był to teren gdzie działało wiele ważnych zakładów przemysłowych jak np. huta. Niemcy zwolnili z pracy miejscową ludność, w zamian sprowadzając rodziny niemieckie. W styczniu 1945 r. prace przerwano.
Dom Modlitwy „Mizrachi”
Dom Modlitwy „Mizrachi” założył bogaty Żyd w swojej kamienicy. Salę bogato ozdobiono polichromiami, m.in. na stropie znajdują się malowidła przedstawiające dwanaście pokoleń Izraela. Po II wojnie pomieszczenie było wykorzystywane jako piwnica na węgiel. Dopiero od 2012 r. stał się jednym z obiektów Muzeum Zagłębia w Będzinie. Dom Modlitwy „Mizrachi” znajduje się w podwórzu budynku przy ul. Potockiego 3.
Mury miejskie
Mury miejskie powstały w tym samym czasie co zamek. W średniowieczu ich długość wynosiła około 1000 metrów. I gdyby nie częściowa ich rekonstrukcja, prawie nie byłoby co oglądać. Aby je zobaczyć należy udać się na zbieg ulic Zawale i Modrzejowskiej.
Godziny otwarcia (zamek i pałac): od wtorku do niedzieli 8.00/9.00 – 16.00/17.00 w zależności od sezonu i dnia; szczegóły sprawdź tutaj.
Bilety: zamek lub pałac: normalny 18 zł, ulgowy 13 zł; bilet łączony na zamek+pałac: normalny 30 zł, ulgowy 20 zł; szczegóły sprawdź tutaj ponieważ są jeszcze inne konfiguracje biletów;
Uwaga dotycząca zwiedzania: Aby zwiedzić Podziemia będzińskie i Dom Modlitwy „Mizrachi” należy wcześniej umówić się na zwiedzanie (w tygodniu) lub obserwować stronę Muzeum Zagłębia. Tam pojawia się ogłoszenie w jakich godzinach (dotyczy wyłącznie soboty i niedzieli) odbędzie się oprowadzanie z przewodnikiem. Tylko przyjedź wcześniej, ponieważ po bilet trzeba się udać do zamku lub Pałacu Mieroszewskich.
W tym samym ogłoszeniu pojawić się może informacja o zwiedzaniu zamku lub pałacu z przewodnikiem. Normalnie zwiedza się samemu, korzystając z opisów. Jednak tam nie ma ciekawostek, o których opowie przewodnik. Ja miałam przyjemność być w grupce oprowadzanej po pałacu przez panią kustosz. Polecam.
Będzińska Nerka – jedyne takie skrzyżowanie
Będzińska Nerka to chyba najdziwniejsze skrzyżowanie w Polsce. Zostało wybudowane w latach ’70 ubiegłego wieku. Najlepiej obejrzysz go na mapach google, gdzie taką nazwą zostało oznaczone oraz na zdjęcia wykonanych z góry.
Nerka stoi na drodze każdego pieszego turysty zmierzającego z zamku do Pałacu Mieroszewskich, lub odwrotnie. A jeśli będziesz próbować go pokonać samochodem uważaj, bo możesz wpaść trzy razy pod ten sam tramwaj.
Bulwary Czarnej Przemszy
Na zakończenie wycieczki przeszłam się bulwarami nad rzeką Czarną Przemszą, przepływającą u podnóża zamku. Niedawno odnowione, mogą być przyjemnym miejscem na odpoczynek.
Zdjęcia wykonałam w marcu br. oraz w miesiącach letnich ubiegłego roku.
Co dalej
W Będzinie możesz „zdobyć” Górę św. Doroty. Nie ma tam zbyt wiele do oglądania, to bardziej atrakcja historyczna, ale w sam raz na lekki spacer. W powiecie będzińskim warto też zajrzeć do Siewierza. Blisko stąd na Jurę Krakowsko-Częstochowską czy Pustynię Błędowską.
Inne miejsca które odwiedziłam zobacz na mapie.
Jeśli zechcesz czytać podobne artykuły, proszę zapisz się na mój newsletter. Będzie mi miło, jeśli dołączysz do grona pasjonatów podróży.
