Od czasu do czasu bywam w Beskidzie Śląskim ale jakoś to miejsce związane z Zofią Kossak zawsze pomijałam.
Aby tam dojechać zjeżdżamy z drogi ekspresowej S1 w kierunku Brennej. Górki Wielkie położone są w malowniczym otoczeniu Beskidów, około 4 km od Skoczowa w powiecie cieszyńskim.
O Zofii Kossak-Szatkowskiej
Dwór Kossaków w miejscowości Górki Wielkie to miejsce związane z pisarką Zofią Kossak-Szatkowską, autorką znanych powieści, takich jak „Pożoga” (powieść biograficzna), „Dziedzictwo”, a także utworów dla dzieci np. „Kłopoty Kacperka góreckiego skrzata”.
Fundacja im. Zofii Kossak powołana została w 1998 r. a dwanaście lat później utworzyła Centrum Kultury i Sztuki „Dwór Kossaków”.
Zabudowania dworskie pochodzą z końca XVIII wieku. Rodzice Zofii Kossak wydzierżawili i wprowadzili się do dworu w 1922 r., pisarka przybyła tu rok później po śmierci męża, miała 34 lata. Dwa lata później ponownie wychodzi za mąż za oficera Wojska Polskiego Zygmunta Szatkowskiego.
Wraz z wybuchem II wojny światowej okupant zajmuje budynki a rodzina Kossaków jest zmuszona opuścić dwór. Zofia wraz z mężem wraca do Górek Wielkich w 1957 r. lecz wprowadza się w domu ogrodnika, gdzie mieszka do śmierci (09.04.1968 r.). Dwór spłonął w maju 1945 r.
Więcej o życiu i twórczości pisarki można przeczytać tutaj.
Zwiedzanie dworu
Obecnie dwór jest częściowo odbudowany. Wyremontowano środkową część przystosowując do celów kulturalnych i wystawienniczych. Skrzydła budynku pozostawiono w ruinie.
Wewnątrz znajduje się wystawa poświęcona Zofii Kossak-Szatkowskiej. Ponieważ drzwi zastajemy zamknięte, odszukuję opiekuna w położonym obok schronisku. Okazuje się nią wnuczka pisarki mieszkająca w Wielkiej Brytanii, Pani Anna Fenby Taylor.
Wystawa jest niewielka, obejmuje zdjęcia i tablice z informacjami z życia pisarki. Można także kupić książki Zofii Kossak.
Na tyłach dworu znajduje się park, w którym odbywają się między innymi plenery malarskie. W centralnym miejscu parku stoi tablica upamiętniająca pisarkę ufundowana przez gminę Brenna.
Wśród zabudowań dworskich znajdowały się również stajnie i budynek lodowni służący do schładzania mleka. Obecnie w budynkach znajduje się hostel „Koss”.
Informacje praktyczne
Godziny otwarcia
> kwiecień – październik: od poniedziałku do niedzieli 9.00-17.00
> listopad – marzec: od poniedziałku do niedzieli 9.00-16.00
Cennik – wstęp wolny
Zwiedzanie muzeum w domu ogrodnika
W położonym tuż obok domu ogrodnika, gdzie pisarka wraz z mężem spędziła ostatnie lata życia, utworzono muzeum biograficzne obejmujące rękopisy, osobiste przedmioty, obrazy, meble i wiele innych.
Muzeum Zofii Kossak w domu ogrodnika jest oddziałem Muzeum w Cieszynie i godziny otwarcia są inne niż wystawa w Fundacji. W czasie naszego pobytu muzeum było nieczynne.
Informacje praktyczne
Godziny otwarcia
> poniedziałek i piątek: nieczynne
> wtorek-czwartek i sobota-niedziela: sprawdź godziny otwarcia na stronie muzeum
Cennik:
bilet normalny 5 zł
bilet ulgowy 3 zł
O harcerzach
Historia harcerstwa na terenie Polski, początkowo zwanego skautingiem, rozpoczyna się w 1910 r. Osiem lat później utworzono wspólną dla wszystkich zastępów organizację pod nazwą Związek Harcerstwa Polskiego.
Taka struktura potrzebowała instruktorów i takich zapewniały szkoły instruktorskie działające w Nierodzimiu, Buczu i Górkach Wielkich. Stanica w Górkach Wielkich powstała na terenie dzierżawionym przez ojca pisarki, Tadeusza Kossaka. Ośrodek jak na tamte czasy był nowoczesny, posiadał energię elektryczną, centralne ogrzewanie, bieżącą wodę, kanalizację.
W odległości 450 m od Dworu Kossaków odnajdujemy opuszczone i zdewastowane budynki stanicy harcerskiej. Zaskakuje mnie ich wielkość, bardziej spodziewałam się czegoś w rodzaju baraków. Harcerstwo zawsze kojarzyło mi się z prostotą, barakami, namiotami. A tu niespodzianka – trzy podpiwniczone wielkie budynki z tarasami.
Pierwszy po prawej to Dom Kursów…
…ten w środku o najciekawszej architekturze z przylegającą wieżą ciśnień to Dom Ogólny…
…trzeci, najdalej od bramy wjazdowej to Dom Zuchów.
Na jednym z budynków zauważam małą tabliczkę z napisem „Projektował i kierował inż.-arch. B.Laszczka 1937”.
Więcej o historii harcerstwa można przeczytać na stronie Związku Harcerstwa Polskiego.
Po II wojnie światowej budynki mieściły sanatorium dla dzieci. Opuszczono je w 1999 r. i odtąd pozostają nieużytkowane.
Wielka szkoda, że obiekty niszczeją, że nikt nie znalazł pomysłu i pieniędzy na ich zagospodarowanie.
[Edit] W 2020 roku została powołana do życia Fundacja Stanica, której celem jest adaptacja budynków na cele edukacyjno-oświatowe.
[Edit] W 2021 Fundację Stanica zlikwidowano.
Co w pobliżu
W pobliżu odwiedziłam Skoczów, w w Beskidach „zdobyłam” Szyndzielnię. Trochę dalej warto zobaczyć Japoński Ogród w Pisarzowicach.
Inne miejsca które odwiedziłam zobacz na mapie.
Jeśli zechcesz czytać podobne artykuły, proszę zapisz się na mój newsletter. Będzie mi miło, jeśli dołączysz do grona pasjonatów podróży.
.
