Za moich czasów to się kredą pisało na szkolnej tablicy. I właśnie taką kredę pozyskiwano w kopalni kredy w Chełmie. Obecnie kopalnia już nie funkcjonuje ale można ją zwiedzać.
A tak na marginesie – używa się jeszcze kredy w szkołach?
W treści wpisu:
- kopalnia kredy do zwiedzania
- punkt widokowy na miasto
- skąd wziął się biały niedźwiedź w godle Chełma
Chełm to miasto powiatowe w województwie lubelskim, położone niedaleko granicy z Białorusią (42 km) i jeszcze bliżej Ukrainy.
Atrakcje Chełma
Chełm jak i spora część wschodniej Polski słynie ze złóż kredy. Kiedyś w mieście funkcjonowała kopalnia tego minerału, obecnie zamieniona w muzeum. Już wcześniej, w Mielniku, widziałam z oddali czynną kopalnię kredy, ale tamta była odkrywkowa a tutaj, w Chełmie, wykuto podziemne chodniki.
Podziemia Kredowe
Tym co najbardziej przyciąga turystów do Chełma są Podziemia Kredowe. Ciągną się pod Starym Miastem na kilku kondygnacjach. To unikatowy na skalę światową labirynt korytarzy wykutych w skale kredowej. Najstarsze korytarze znajdują się pod Górą Chełmską.
Wydobycie rozpoczęto już w średniowieczu co przynosiło mieszkańcom znaczne zyski. Kopalnia zaprzestała działalności w XIX w., kiedy wydrążone chodniki zaczęły zagrażać bezpieczeństwu mieszkańców – pękające mury domów, zapadliska.
Zwiedzanie kredowych podziemi odbywa się z przewodnikiem, który opowiada historię kopalni oraz ciekawostki związane z wydobyciem kredy. Po drodze spotykamy Ducha Bielucha pilnującego ukrytych w podziemiach skarbów. Prawie cała trasa odbywa się korytarzami pod Placem Łuczkowskiego czyli Rynkiem. Kasa biletowa oraz wejście do kopalni znajduje się przy ulicy Lubelskiej (blisko Rynku) natomiast wychodzimy w innym miejscu, w Rynku.
Godziny otwarcia: codziennie od 9.00-17.00, zwiedzanie z przewodnikiem.
Wstęp: bilet normalny 30 zł, ulgowy 25 zł;
Na stronie www.podziemiakredowe.com.pl sprawdź godziny zejść.
Temperatura w kopalni – przez cały rok +9oC.
Stare Miasto
Plac Łuczkowskiego czyli rynek to centralny punkt starówki. Dawniej był miejscem funkcjonowania targów a na jego środku stał „okrąglak” czyli kompleks żydowskich sklepików działających do II wojny. Obecnie ten duży plac, w większości wyłączony z ruchu, jest miejscem spotkań i spacerów. Otaczają go zabytkowe kamienice.
Na płycie rynku zaciekawiła mnie zrekonstruowana średniowieczna studnia i stojąca obok rzeźba niedźwiedzia. Rzeźba związana jest z legendą o białym niedźwiedziu.
Legenda o białym niedźwiedziu
„W czasach przedchrześcijańskich, na szczycie Chełmskiej Góry, pod trzema wielkimi dębami,
w kredowej jaskini mieszkał potężny brunatny niedźwiedź. Przebywając ciągle w kredowej jaskini, nabrał pięknej białej barwy. Mieszkańcy grodu powoli przyzwyczaili się do tego osobliwego sąsiada. Początkowo z obawą, później z respektem i szacunkiem traktowali sąsiedztwo olbrzymiego dzikiego zwierza. Obok zbudowano chram, gdzie oddawano cześć pogańskim bogom, a młode kapłanki strzegły wiecznego świętego ognia. Pewnego razu niespodziewanie na mieszkańców Chełma napadli dzicy najeźdźcy. Spalili osiedle i chcieli zdobyć święty ogień. Gdy obrońcy ulegli już przewadze wroga, pojawił się biały niedźwiedź i rozgromił napastników. Zmęczony walką stanął na chwilę pomiędzy trzema dębami, a zachodzące słońce dziękczynnie malowało złotem drzewa, zwierzę i przestrzeń. Od tego czasu biały niedźwiedź pomiędzy trzema dębami stał się godłem Chełma.”*
*www.podziemiakredowe.com.pl
W jednym z narożników rynku znajduje się kościół p.w. Rozesłania Świętych Apostołów pochodzący z połowy XVIII w. To jeden z najbardziej okazałych zabytków Lubelszczyzny. Wnętrze ozdobił polichromiami Józef Meyer, nadworny malarz króla Augusta III.
Starówka to nie tylko rynek ale i okoliczne uliczki. Spacerując przyglądam się zabytkowym budynkom, kamienicom pożydowskim, których najwięcej przy ul. Lubelskiej i niewygodnym do poruszania się brukowanym ulicom.
Śladami Misia Chełmisia
Jak w wielu miastach, tak i w Chełmie rozbiegły się po mieście sympatyczne figurki. Tutaj są to misie nawiązujące do godła miasta i legendy o białym niedźwiedziu. Obecnie jest ich 11 i mają 50 cm wysokości. Każdy wyposażony został w atrybut związany z miejscem w którym się zatrzymał.
Jednego z nich spotkałam przed wejściem do Podziemi Kredowych przebranego za Ducha Bielucha innego przy fontannie.
Góra Chełmska
Prosto z Rynku wchodzę na Górę Chełmską. Ale zanim zobaczę kościół, wchodzę jeszcze wyżej na sztucznie usypaną Wysoką Górkę, z której roztacza się widok na miasto. Z drugiej strony kopca z ciekawej perspektywy spoglądam na bazylikę.
Wysoka Górka to dawne grodzisko. Kiedyś stała tu wieża mieszkalno-obronna. Po przeprowadzonych pracach archeologicznych w niewielkim zakresie wyeksponowano na wzniesieniu ślady po dawnym grodzisku. Więcej można zobaczyć na ustawionej obok tablicy.
Najważniejszym obiektem na Górze Chełmskiej jest Bazylika Narodzenia NMP (XVIII w.) wraz z innymi zabudowaniami. Biała świątynia wśród zieleni drzew przyciąga wzrok i jest widoczna z wielu punktów miasta. Wewnątrz bazyliki zwracają uwagę późnobarokowe polichromie oraz srebrne antepedium przedstawiające hołd składany Matce Boskiej przez Jana Kazimierza oraz rycerzy.
Na terenie zabudowań Bazyliki można za opłatą zwiedzić krypty, piwnice oraz wejść na dzwonnicę. Jest też kawiarenka i sklep z pamiątkami otwarte w wakacje, w innych miesiącach chyba tylko w weekendy.
Godziny otwarcia krypty, piwnicy i dzwonnicy: codziennie tylko w wakacje 10.00-18.00;
Możliwość zwiedzania w innych miesiącach oraz ceny biletów sprawdź na www.bazylika.net
Muzeum Ziemi Chełmskiej
Na zakończenie pobytu zaglądam jeszcze do Muzeum Ziemi Chełmskiej, które ulokowane jest w czterech budynkach. Do obejrzenia wybrałam budynek przy ulicy Lubelskiej 56a z wystawą etnograficzną i archeologiczną. Na Dziale Etnografii zgromadzono m.in. narzędzia używane w gospodarce rolniczej i hodowlanej, w pracach domowych a także stroje ludowe. W Dziale Archeologii do najcenniejszych eksponatów należą monety oraz gliniane naczynia wydobyte z grobowców mające 5-6 tys. lat.
Na parterze trafiłam na czasową wystawę chleba (czynną do 30 września 2024 r.) opowiadającą głównie o pieczywie obrzędowym. Były to zdobione wypieki weselne, wyrabiane z okazji świąt, kołacze, korowaje.
Godziny otwarcia: wt.-pt. 10.00-16.00, sb.-nd. 12.00-16.00, poniedziałek nieczynne.
Wstęp: bilet normalny (na jeden budynek) 15 zł, ulgowy 10 zł;
Na stronie www.mzch.pl sprawdź czy coś nie uległo zmianie.
Gdzie na obiad i kawę
Na obiad
Restauracja Dumka (ul. Lubelska 17) – kuchnia ukraińska, dania smaczne, ładnie podane.
Na kawę
Restauracja Imbryk Cafe&Lunch (Pl. Łuczkowskiego 7) – spory wybór ciast i deserów, można też zamówić obiad lub kanapkę. Mając bilet do kopalni kredy można otrzymać zniżkę na kawę.
Kawiarenka „Na Górce” znajduje się na Górze Chełmskiej obok bazyliki. Bardziej spodobała mi się lokalizacja, bo oferta dosyć przeciętna. Stoliki wystawione są również w podcieniach dawnego budynku gospodarczego, gdzie posiedziałam w ciszy dłuższą chwilę obserwując nieduży ruch wokół świątyni.
Co dalej
Chełm znajduje się w miejscu skąd można zwiedzić wiele ciekawych miejsc. Oczywiście stolicę województwa, Lublin, ale też piękny Zamość czy leżącą tuż przy granicy Włodawę. Atrakcji przyrodniczych też nie brakuje, więc odwiedź Poleski Park Narodowy oraz Roztoczański Park Narodowy z jego czołowym miastem, Zwierzyńcem.
Inne miejsca które odwiedziłam zobacz na mapie.
Jeśli zechcesz czytać podobne artykuły, proszę zapisz się na mój newsletter. Będzie mi miło, jeśli dołączysz do grona pasjonatów podróży.
