Kiedyś tu byłam, ale oprócz kościoła nic nie zwiedziłam. Nie było co. Dopiero rozpoczynano remont prawie zrujnowanych budynków klasztornych. Obecnie dawne opactwo cystersów w Rudach to atrakcyjny cel jednodniowych wycieczek.
W treści wpisu:
- od opactwa do współczesności
- zwiedzanie dawnego klasztoru
Dawne opactwo cystersów obecnie funkcjonuje pod nazwą Pocysterski Zespół Klasztorno-Pałacowy w Rudach i położone jest w powiecie raciborskim w województwie śląskim.
Historia opactwa w Rudach
Fundatorem klasztoru w Rudach był książę opolski Władysław. Około 1253 r. sprowadził cystersów z Jędrzejowa i nadał im siedem wsi. Cystersi słynęli z zaradności więc w niedługim czasie założyli kolejnych 8 wsi, uregulowali tereny rolnicze założyli stawy rybne, otworzyli młyny. Ponadto zajmowali się produkcją węgla drzewnego i smoły drzewnej, bartnictwem oraz piwowarstwem. Wybudowali system kanałów dzięki którym funkcjonowały huty miedzi, szkła i żelaza.
Opactwo w Rudach było również ośrodkiem edukacyjnym. W XIV w. uruchomiono pierwszą szkołę dla chłopców, a od 1765 r. działała wyższa uczelnia. Nauka przygotowywała głównie do przyszłego życia zakonnego.
Na przestrzeni wieków przez tereny przetaczały się wojny, zabudowania były niszczone i plądrowane ale zawsze odbudowywane. W spokojniejszym czasie, w XVII w. klasztor przebudowano nadając mu charakter barokowy. Opactwo zlikwidowano na początku XIX w. W 1810 r. ogłoszono sekularyzację zakonu a dobra klasztorne przeznaczono początkowo na szpital wojskowy. Następie zabudowania przejmowali kolejni prywatni właściciele, aż do nadania jednemu z nich tytułu księcia raciborskiego (von Ratibor). W ten sposób klasztor stał się siedzibą pierwszego księcia raciborskiego, który przebudował go na swoją rezydencję, dodatkowo wytyczając park.
W 1945 r. budynki zostały spalone przez wojska sowieckie. Po wojnie odbudowano kościół, jednak zabudowania klasztorne musiały jeszcze długo czekać na lepsze czasy. Dopiero w XXI w. rozpoczęto przywracanie im dawnej świetności.
Więcej o historii opactwa dowiesz się tutaj.
Zwiedzanie
Zwiedzanie dawnego opactwa oraz przemierzanie parku pieszo lub rowerem może zająć kilka godzin. Obecnie oprócz kościoła w zabudowaniach klasztornych funkcjonuje muzeum, Dom Pielgrzyma, restauracja i sklep.
Kościół
Kościół, obecnie bazylika p.w. Wniebowzięcia NMP, wybudowano na początku XIV w. Świątynia z zewnątrz nie wyróżnia się niczym szczególnym, ale w środku można oczy nacieszyć surowym gotykiem. Co prawda w ciągu wieków ramach przebudów wprowadzono elementy barokowe ale większość uległa zniszczeniu w 1945 r. Po wojnie świątynię wyremontowano zachowując piękne gotyckie sklepienie oraz ceglane ściany. A jej mroczne wnętrze oświetlają wąskie gotyckie okna.
Muzeum
Wejście do muzeum prowadzi z klasztornego dziedzińca i dalej reprezentacyjnymi schodami na piętro. W salach zgromadzono głównie sztukę sakralną. Ja szczególny sentyment czuję do starych ksiąg. Zawsze zachwycają mnie ich piękne oprawy, zdobienia i iluminacje. W gablocie na środku jednej z sal zauważyłam Biblię wydaną w 1711 r. a przetłumaczoną na język polski w 1599 r. przez ks. Jakuba Wujka. Mogłam przeczytać tekst w miejscu otwarcia księgi, choć nie było to łatwe.
Ponadto można obejrzeć prywatną, cenną kolekcję filiżanek. Najstarsze pochodzą z XVIII w. Ciekawostką jest filiżanka dla wąsatego pana, aby mu się wąsy nie zmoczyły w napoju.
Na trasie zwiedzania znajduje się wirydarz czyli nieduży ogród umieszczony wewnątrz murów klasztornych. W Rudach postarano się odtworzyć jego pierwotny wygląd. Centralną część wirydarza zajmuje nieduża fontanna, wokół której, w czterech geometrycznych kwaterach, posadzono głównie niskie rośliny. Sporo z nich to zioła. Każda z roślin opatrzona jest podpisem.
Wokoło ustawiono kilka ławek, więc można odpocząć w trakcie zwiedzania.
Ale to nie wszystko. W muzeum zobaczysz jeszcze m.in. instrumenty muzyczne, fotografie zabudowań sprzed remontu, pisanki (malowane jaja).
Godziny otwarcia: wt.-nd. 12.00-17.00; poniedziałek nieczynne.
Wstęp: bilet normalny 10 zł, ulgowy 8 zł; wtorek – wstęp wolny.
Sprawdź czy coś się nie zmieniło na www.rudy-opactwo.pl
Park
Park przypałacowy jest częścią Parku Krajobrazowego „Cysterskie Kompozycje Krajobrazowe Rud Wielkich”. To duży obszar świetnie nadający się na wycieczki piesze i rowerowe. Ja piechotą przeszłam jego fragment głównie wzdłuż rzeki Rudy. Nazwa rzeki – Ruda – związana jest z występującym w okolicy rudom darniowym żelaza. Po drodze minęłam staw, rozległe łąki, kilka mostków i 500-letniego staruszka Dęba Cystersa. Jest najstarszy spośród 20 pomników przyrody znajdujących się na terenie parku.
Informacje praktyczne
Parking. Naprzeciwko opactwa znajduje się duży bezpłatny parking.
Restauracja Cysterska. Stoliki ustawiono wewnątrz (piwnica) i na zewnątrz. Dania obiadowe ogromne i smaczne. Zamówiłam żur z dodatkami i dla mnie była to porcja wystarczająca za cały obiad. Do restauracji można też przyjść na kawę i ciacho. Też ogromne – ciacho, kawa normalna.
Sklep. A właściwie dwa sklepy. Jeden znajduje się przy kasie muzeum i oferuje głównie pamiątki i wydawnictwa dotyczące nie tylko opactwa. Drugi sklep jest przy restauracji a w jego asortymencie są m.in. słodycze, nalewki, wina, miody, własne wyroby mięsne ale też kawy sprowadzone z terenów misyjnych.
Noclegi. W murach Opactwa znajduje się Dom Pielgrzyma, więc nocując możesz poczuć się jak cysters.
> W Rudach byłam z tygodniu więc nigdzie nie było zbyt dużo osób. Natomiast w ciepłe weekendy może być problem z zaparkowaniem samochodu lub skorzystaniem z restauracji.
Co dalej
W pobliżu odwiedź zabytkowy Racibórz oraz ruiny pałacu w Tworkowie, jedne z najładniejszych w województwie śląskim.
Inne miejsca które odwiedziłam zobacz na mapie.
Jeśli zechcesz czytać podobne artykuły, proszę zapisz się na mój newsletter. Będzie mi miło, jeśli dołączysz do grona pasjonatów podróży.
