Stargard i okolice odwiedziłam, by podziwiać zarówno zabytki, jak i piękno przyrody regionu. Moim celem było zobaczenie imponującej katedry w Stargardzie a także średniowiecznych fortyfikacji Stargardu i Pyrzyc, będących świadectwem dawnej świetności. Nie mogłam pominąć pocysterskiego klasztoru w Kołbaczu oraz malowniczych ogrodów dendrologicznych w Glinnej i Przelewicach, pełnych egzotycznych roślin.
Odwiedzone miejsca
Stargard
Stargard, miasto powiatowe, położone jest w północno-zachodniej Polsce nad rzeką Iną. Prawa miejskie otrzymał w XIII wieku, co zapoczątkowało intensywny rozwój, między innymi dzięki ważnym szlakom handlowym. W czasie ostatniej wojny miasto stało się celem zaciętych walk. Zniszczono ponad 70% zabudowań, szczególnie ucierpiało Stare Miasto. Wobec czego obecnie, w centrum otoczonym murami miejskimi, powstało osiedle bloków.
W przewodnikach i mapach sprzed kilkunastu lat miasto figuruje pod nazwą Stargard Szczeciński. Stargardem stało się w 2016 r.
Najcenniejszym zabytkiem jest XIII-wieczna gotycka kolegiata NMP, prawdziwa perła architektury ceglanej. Wyróżnia się wspaniałym gwiaździstym sklepieniem oraz niezwykłą dbałością o detale architektoniczne. Do wykonania obramowań okien, portali i innych elementów ozdobnych użyto ponad 650 różnych kształtek ceglanych, co świadczy o wyjątkowym kunszcie dawnych mistrzów.
Wyposażenie wnętrza również przyciąga uwagę. Warto zwrócić uwagę na średniowieczne rzeźby, bogato zdobiony ołtarz główny z 1663 r., barokową ambonę oraz cenne XV-wieczne polichromie.
Tuż obok kolegiaty odbudowano dwie kamieniczki. W jednej znajduje się Muzeum Archeologiczno-Historyczne, którego niestety nie udało mi się zwiedzić, ponieważ w poniedziałki jest nieczynne. Zajrzałam natomiast do drugiej kamienicy, gdzie znajduje się Informacja Turystyczna. Interesowało mnie czy w Stargardzie jest jakiś punkt widokowy, z którego można podziwiać panoramę miasta – w końcu posiada ono tyle wież. Okazało się jednak, że od kilku lat nie ma takiej możliwości.
Do kamieniczek przylega pięknie zdobiony Ratusz, wyróżniający się bogato zdobionym szczytem. Mimo burzliwej historii, wciąż pełni funkcję siedziby Urzędu Miejskiego.
Drugą świątynią, którą warto zobaczyć jest gotycki kościół św. Jana Chrzciciela z dobrze zachowanymi kaplicami oraz gwieździstym sklepieniem. Wyróżnia się wysoką wieżą, widoczną z prawie każdego miejsca w centrum miasta.
Dawniej Stargard z licznymi budowlami obronnymi należał do najsilniejszych warowni z Księstwie Zachodniopomorskim. Budowę fortyfikacji o długości ponad 2 km rozpoczęto w XIII wieku, a zakończono w wieku XVI. Do dziś przetrwała znaczna część murów obronnych wraz z bramami i basztami. Otaczają je pokryte zielenią ziemne wały obronne i bastiony, a także rzeka Ina.
Bardzo ciekawie prezentuje się posadowiona nad rzeką Brama Młyńska. W jej pobliżu warto zwrócić uwagę na spichlerz, lecz ten wymaga remontu. Brama Pyrzycka jest uznawana za jedną z najpiękniejszych. Obok niej zachowała się gotycka kamienica, którą zaadaptowano na bibliotekę.
15 południk
Zachodnie dzielnice Stargardu (ok. 2,7 km od rynku) przecina 15 południk, przyjęty za środek strefy czasu środkowoeuropejskiego. Miejsce to wyznacza głaz z symbolem globu ziemskiego i tablicą pamiątkową. Pomnik ustawiono w okresie międzywojennym.
Faktycznie 15 południk przebiega około 200 metrów na zachód od pamiątkowego głazu. Wynika to z niedokładności sprzętów geodezyjnych w okresie ustawiania pomnika.
Stargard pozostawił u mnie mieszane uczucia. Wojenne zniszczenia nieodwracalnie zmieniły centrum miasta, a w miejscu dawnej zabudowy powstały bloki, na co nie mamy już wpływu. Mimo to uważam, że Rynek i jego otoczenie mogły zostać zagospodarowane znacznie lepiej. Obecny plac przed ratuszem trudno nazwać ładnym. W pobliżu Centrum Handlowe, którego fasada próbuje imitować zabytkowe kamienice sąsiaduje z nieatrakcyjnymi budynkami (jak ten z chińskimi artykułami). Dodatkowo, duży parking zajmuje pozostałą przestrzeń, obniżając estetykę centrum.
Oczywiście, Stargard warto odwiedzić dla jego wspaniałej katedry i innych zabytków. Szkoda jednak, że ich otoczenie zachęca raczej do szybkiego opuszczenia centrum, które powinno być przyjazne i atrakcyjne dla odwiedzających.
Dla osłody odszukałam w pobliżu murów bardzo przyjemną kawiarnię “Biały Tulipan”.
Kołbacz
Położony niedaleko jeziora Miedwie, Kołbacz (pow. gryfiński) kryje w sobie pocysterski zespół klasztorny, założony w 1173 r. przez cystersów z duńskiego Esrum.
W skład kompleksu wchodzi romańsko-gotycki kościół datowany na przełomu XII i XIII w. Choć miałam okazję podziwiać go tylko z zewnątrz, jego bryła robi wrażenie, świadcząc o dawnej potędze zakonu. Niestety, kościół był zamknięty, a informacja o muzeum obok nie zawierała godzin otwarcia; być może zwiedzanie jest możliwe po wcześniejszym umówieniu.
Na tyłach kościoła znajduje się Dom Konwersów. Jego oryginalne przeznaczenie wiązało się z zakonnymi konwersami – świeckimi braćmi zajmującymi się pracami fizycznymi. Tam też położony jest Dom Opata, w którym obecnie mieści się biblioteka.
Po drugiej stronie ulicy zobaczyć można dwór (XVIII w.), w dosyć kiepskim stanie. Obok niego, na prywatnym terenie opatrzonym tabliczką “zakaz wstępu”, stoi zabytkowa, murowana stodoła z XIV w. To prawdziwy unikat, ponieważ zachowała swoją pierwotną formę architektoniczną. Początkowo prawdopodobnie pełniła funkcję owczarni.
Glinna
W 1823 r. właściciel folwarku Glinna (pow. gryfiński) założył szkółkę drzew i krzewów z myślą o obsadzeniu okolicznych dróg. Wkrótce sprowadzono również egzotyczne rośliny. To były początki Ogrodu Dendrologicznego w Glinnej. Arboretum do dziś zachwyca różnorodnością roślin. Rosną tu m.in. mamutowiec olbrzymi, magnolie, różne gatunki jodeł, rododendrony, kielichowiec chiński.
Sam dojazd do Ogrodu może być atrakcją – 1 km trasy pokonuję starą, wąską drogą wyłożoną kamieniami. Przy wejściu do Ogrodu znajduje się duży, wygodny parking.
Godziny otwarcia: poniedziałek-piątek 9.00-18.00; weekend 10.00-19.00.
Bilet: wstęp bezpłatny.
Ogród otwarty od 15 marca do 31 października. Szczegóły sprawdź na www.gryfino.szczecin.lasy.gov.pl
Pyrzyce
Najcenniejszym zabytkiem Pyrzyc (miasto powiatowe) są średniowieczne mury obronne z basztami i bramami, których długość dawniej wynosiła około 2 km. Do naszych czasów przetrwało całkiem sporo, bo około 85% murów. Miejscami osiągają wysokość 7-9 metrów.
W wielu miejscach można przespacerować się wzdłuż ich podstawy, co pozwala poczuć majestat dawnych umocnień. Jest to jedna z najlepiej zachowanych fortyfikacji miejskich na Pomorzu. Z czterech bram miejskich, do naszych czasów przetrwała Brama Bańska. Natomiast najbardziej imponująca jest Baszta Sowia, która w przeszłości pełniła funkcję więzienia.
Niestety podobnie jak w Stargardzie, po zniszczeniach wojennych zabytkowe centrum zastąpiło osiedle bloków. Warto jednak zajrzeć do kościoła Wniebowzięcia NMP, którego początki sięgają XIV wieku. Choć świątynia w połowie XIX wieku przeszła znaczącą przebudowę, zachowała swój gotycki charakter. Szczególną uwagę warto zwrócić na cenny ołtarz główny. Jest to XIV-wieczny gotycki tryptyk przedstawiający Ostatnią Wieczerzę. Interesujące są również piękne witraże w prezbiterium, które w zależności od pory dnia rozświetlają przestrzeń, tworząc unikalną atmosferę.
Przelewice
Ogród Dendrologiczny w Przelewicach (pow. pyrzycki) jest zaliczany do jednych z najciekawszych w Polsce. Powstał na początku XX w. w wyniku przekształcenia istniejącego parku krajobrazowego przez ówczesnego właściciela majątku Konrada Borsiga.
Dziś ogród zachwyca różnorodnością botaniczną, liczącą tysiące gatunków i odmian. Wśród jego najcenniejszych okazów znajdziesz rzadko spotykane w Polsce bambusy, drzewa mamutowe, bogate kolekcje sosen i świerków, platany, magnolie.
Na jego terenie znajduje się także Ogród Japoński oraz Oranżeria. Ponadto, na terenie kompleksu mieści się Pałac, który obecnie pełni funkcje bazy hotelowo-szkoleniowo-konferencyjnej oraz restauracja.
Godziny otwarcia: codziennie 9.00-19.00.
Bilet: zwiedzać można Ogród, Oranżerię i Pałac kupując bilet kompleksowy lub na wybrane miejsce.
Ponieważ lista rodzajów biletów jest długa, szczegóły sprawdź na www.ogrodyprzelewice.pl
Gdzie dalej
Podróż kontynuuj odwiedzając Szczecin i dalej do Nowego Warpna położonego nad Zalewem Szczecińskim. Koniecznie odwiedź kolorowe jeziorka w Geoparku blisko Łęknicy albo malowniczy Sierakowski Park Krajobrazowy. Dla pasjonatów gotyckiej architektury, polecam wspaniałe zabytki Pelplina. A jeśli wybierasz się do Władysławowa, podpowiadam co zobaczyć we Władysławowie i okolicy.
Inne miejsca które odwiedziłam zobacz na mapie.
Jeśli zechcesz czytać podobne artykuły, proszę zapisz się na mój newsletter. Będzie mi miło, jeśli dołączysz do grona pasjonatów podróży.
